Bilindiği üzere, mevzuatımızda tarife ve fiyat listelerine ilişkin düzenlemeler, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Fiyat etiketi” başlıklı 54 üncü maddesi ile 28.06.2014 tarihli ve 29044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde yer almaktadır.
Diğer taraftan, 19.12.2023 tarihli ve 32404 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Fiyat Etiketi Yönetmeliğinin “Tarife ve fiyat listesi” başlıklı 8 inci maddesinin birinci fıkrası, “(1) Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre, tarife ve fiyat listelerine ilişkin belge, levha, pano ve benzerleri, hizmetin sunulduğu işyerinde, ayrıca lokanta, restoran, kafe, pastane ve benzeri yiyecek ve içecek hizmeti sunulan işyerlerinde ise işyerinin giriş kapısının önüne ve hizmet sunulan masaların üstüne, tüketiciler tarafından kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde asılır, takılır veya konulur.” şeklinde değiştirilmiş ve yeni düzenlemeler 01.01.2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu değişikliklerin uygulanması aşamasında gerek Ticaret İl Müdürlüklerimiz gerekse ilgili sektörlerden gelen soru ve görüş taleplerinden konu hakkında muhtelif tereddütlerin yaşandığının anlaşılması nedeniyle aşağıda yer verilen detaylı açıklamaların yapılması ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu doğrultuda, lokanta, restoran, kafe, pastane ve benzeri yiyecek ve içecek hizmeti sunan işletmeler hakkında;
1- Masaya servis hizmeti sunulmayan, self servis hizmet veren işletmelerin yükümlülükleri açısından;
a) Hem sipariş verilen ve ödeme yapılan noktalarda, hem de giriş kapısının önünde tarife ve fiyat listelerine yer verilmemesi halinde;
Sipariş verilen ve ödeme yapılan noktalarda yer verilmeyen her bir ürün için ayrı ayrı idari para cezası (İPC),
Ayrıca giriş kapısının önünde yer verilmeyen her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
b) Sipariş verilen ve ödeme yapılan noktalarda yer verilmesine karşın, giriş kapısında yer verilmeyen her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
c) Giriş kapısında yer verilmesine karşın, sipariş verilen ve ödeme yapılan noktalarda yer verilmeyen her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
2- Alışveriş merkezleri gibi mekanlarda, kendisine tahsis edilmiş oturma alanı bulunmayıp ortak bir servis alanında self servis şeklinde yiyecek ve içecek hizmeti veren işletmelerin kendilerine ait giriş kapıları olmadığından giriş kapısı önünde tarife ve fiyat listelerine yer verme yükümlülükleri bulunmamakta olup, sipariş verilen ve ödeme yapılan noktalarda yer verilmeyen her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
3- Alışveriş merkezleri, oteller ve benzeri yerler dahil olmak üzere, kendine ayrılmış mekanlarda ve oturma alanlarında masaya servis hizmeti sunan işletmelerin yükümlülükleri açısından;
a) Tüketicilerin masaya oturmalarını müteakiben ve en geç yiyecek ve içecek siparişi verilinceye kadar tarife ve fiyat listelerinin hizmet sunulan masanın üstüne konulmaması ve kendine ayrılmış mekanın veya oturma alanının girişinde süreklilik arz edecek şekilde yer verilmemesi halinde;
Masada tüketiciye sunulmaması nedeniyle her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
Ayrıca giriş kapısının önünde yer verilmemesi nedeniyle her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
b) Masada tüketiciye tarife ve fiyat listesi sunulmasına karşın, giriş kapısında tarife ve fiyat listesi bulunmaması halinde satışa sunulan her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
c) Giriş kapısında tarife ve fiyat listesi bulunmasına karşın, masada tüketiciye tarife ve fiyat listesi sunulmaması halinde satışa sunulan her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
4- 1. ve 3. maddelerde yer alan yükümlülükler bakımından masada tüketiciye sunulan veya giriş kapısında yer verilen tarife ve fiyat listelerinde hizmete sunulan ürünlerden bazılarının eksik olduğunun tespit edilmesi halinde, eksik olduğu tespit edilen her bir ürün için ayrı ayrı İPC,
Uygulanır.
5- Hastane veya okul kantini, kafe, lokanta ve benzeri hem yiyecek ve içecek hizmeti sunan hem de perakende ürün satışı yapan yerlerde;
Yiyecek ve içecek hizmetine konu ürünler tarife ve fiyat listeleri bakımından,
Perakende satışa sunulan diğer ürünler fiyat etiketi bakımından değerlendirilmelidir.
Örneğin, bir hastane kantininde çorba, tost, ayran ve çay hizmeti sunulurken diğer yandan bir stantta çikolata, bisküvi, mendil ve benzeri ürünler satılabilir. Bu durumda, çorba, tost, ayran ve çaya ilişkin denetim mevzuatın tarife ve fiyat listelerine ilişkin düzenlemeleri kapsamında; perakende satışa sunulan çikolata, bisküvi, mendil ve benzeri ürünlere ilişkin denetim ise mevzuatın fiyat etiketine ilişkin düzenlemeleri kapsamında yürütülmelidir.
6- Hem giriş kapısında hem de masalarda tablet ve benzeri elektronik cihazlarla tarife ve fiyat listelerine yer verilebilir. Ancak Kare Kod (QR- Kod) okutulması marifetiyle tarife ve fiyat listelerinin ulaşılabilir kılınması tek başına yeterli değildir. Basılı tarife ve fiyat listesi yanında ek olarak Kare Kod (QR- Kod) kullanılabilir.
7- Hizmetlere ilişkin tarifelerde hizmetin ayırıcı özelliği, tüm vergiler dâhil satış fiyatı ve bu fiyatın uygulanmaya başlandığı tarihin belirtilmesi yeterlidir. Diğer taraftan, tarife ve fiyat listelerinde her bir ürün için satış fiyatına yer verilmesi gerekmekte olup, ayrıca “tüm vergiler dâhil satış fiyatı” ibaresine yer verilmesi gerekmemektedir. İstanbul 7. İdare Mahkemesinin 28.12.2023 tarihli 2023/1878 E. ve 2023/2972 K. sayılı kesinleşmiş kararı da bu yönde olup, söz konusu kararda “ (…) mevzuatta fiyat etiketinde malın tüm vergiler dahil satış fiyatının belirtilmesinin arandığı, davacı tarafından tüm vergiler dahil satış fiyatından farklı bir fiyata satış yapıldığına dair veya aynı malın etiketinde belirtilen fiyatın tüm vergiler dahil satış fiyatı olmadığına dair yapılan bir tespitin bulunmadığı, bu yönden tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı (…)” hususuna yer verilmiştir.
Söz konusu üç unsurdan;
Hizmetin ayırıcı özelliğinin bulunmaması halinde, yer verilmeyen her bir hizmet için ayrı ayrı İPC,
Satış fiyatına yer verilmeyen her bir hizmet için ayrı ayrı İPC,
Hizmetin satış fiyatının uygulanmaya başladığı tarihe (fiyat değişim tarihine) yer verilmemesi halinde tek bir işlem için İPC uygulanır.
Hizmetin ayırıcı özelliğinin bulunmaması halinde, hizmetin satış fiyatı ve fiyat değişim tarihi de bulunmayacağından yalnızca hizmetin ayırıcı özelliğinin bulunmamasından yaptırım uygulanır. Örneğin, döner listede yoksa, ayırıcı özelliği olmadığından diğer unsurların varlığı aranmadan yaptırım uygulanır. Hizmetin ayırıcı özelliği bulunmasına karşın, satış fiyatının bulunmaması halinde, fiyatı bulunmayan hizmetin fiyat değişim tarihi de bulunmayacağından yalnızca satış fiyatının bulunmamasından yaptırım uygulanır. Örneğin, döner listede varsa ancak satış fiyatına yer verilmemişse, fiyatın değişim tarihi aranmadan, satış fiyatına yer verilmemesinden yaptırım uygulanır.
Bu yaptırımlar, tarife ve fiyat listelerinin masada tüketiciye sunulmaması ve giriş kapısında bulunmaması halinde ayrı ayrı uygulanır. Hizmetin satış fiyatının uygulanmaya başladığı tarihe (fiyat değişim tarihine) tarife veya fiyat listelerinde kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde tek sefer yer verilmiş olması yeterlidir.
8- Tarife ve fiyat listesinde gösterilen fiyatların dışında, servis ücreti veya herhangi bir isim altında başka bir ücret alınması halinde, bunun tarife ve fiyat listesinde gösterilmesi zorunluluğu bulunmakta olup, söz konusu bilginin bulunmaması halinde tek bir işlem için İPC uygulanır. Bu yaptırım, söz konusu bilginin masada ve giriş kapısında bulunmaması halinde ayrı ayrı uygulanır.
9- Giriş kapısı için öngörülen yaptırımlar, işletmenin birden fazla giriş kapısı bulunması halinde her bir giriş kapısı için ayrı ayrı uygulanır.
10- Tarife ve fiyat listelerinde satış fiyatlarının “Türk Lirası”, “TL” veya “₺” simgesi şeklinde yazılması zorunludur. Bu simge veya ifadelere tarife veya fiyat listelerinde her bir ürünün yanında yer verilebileceği gibi, listede kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde tek sefer yer verilmiş olması halinde de yeterli kabul edilir. Bu yükümlülüğe aykırılık halinde tek bir işlem için İPC uygulanır. Bu yaptırım, söz konusu bilginin masada ve giriş kapısında bulunmaması halinde ayrı ayrı uygulanır.